Doskonałość jest jednym z ważniejszych parametrów każdego swobodnie latającego statku powietrznego. Teoretycznie doskonałość to stosunek Cz/Cx czyli współczynnika siły nośnej do współczynnika oporu lub też stosunek Vx/Vz czyli prędkości poziomej płatowca do jego prędkości opadania.
Praktycznie możemy przedstawić doskonałość jako stosunek przebytej odległości do wysokości z której lot został wykonany (oczywiście w tych samych jednostkach np. metrach) w warunkach bezwietrznych i atermicznych . A zatem czym cyfra doskonałości jest wyższa tym „moc” naszego glajta, lotni czy szybowca będzie większa.
Doskonałość ma szczególne znaczenie przy przelotach kiedy to lotem ślizgowym pokonuje się (nieraz bardzo długie) dystanse pomiędzy kominami termicznymi i wówczas ułamki doskonałości decydują o tym czy przelot będzie kontunuowany czy też pilot zaliczy tzw. "glebę" czyli przymusowe lądowanie.
Aktualnie najlepsze paralotnie (wyczynowe) osiągają doskonałość ponad 9, dla porównania doskonałość lotni to wartość około 15, sztywnopłata około 18-20, lotni II klasy (Swift) 25 a najlepsze szybowce wyczynowe przekraczają doskonałość 50 jednostek !
Teoretycznie z uwagi na różnorodność zmiennych bardzo trudno jest wyznaczyć doskonałość określonego statku powietrznego w tym też i paralotni. Podawane przez producentów wartości parametru doskonałości są przeważnie bardzo zawyżone a to ze względów głównie marketingowych. Ponieważ temat rzeczywistych osiągów paralotni od dawna nie dawał mi spokoju, postanowiliśmy w gronie zainteresowanych pilotów organizować loty w terenie i wyliczać doskonałości w sposób praktyczny.
Pierwsze loty miały miejsce zimą 1998 roku z góry Nosal (1200m npm), którą wtedy obraliśmy jako miejsce do startów. Wyniki tych lotów były publikowane w czasopismach: Cumulus nr 6/1998 oraz Przegląd Lotniczy nr 9/98. Ponieważ loty doskonałościowe z zasady realizowane są bardzo wcześnie rano a doskonałości sprawdzanych skrzydeł zaczęły przekraczać cyfrę 8, w praktyce okazało się, że Nosal nie jest najlepszym miejscem dla takich prób. Strefa lądowań dla skrzydeł o doskonałości 8 zaczęła bowiem zbliżać się do zabudowań a na startowisko trzeba było podchodzić pieszo.
Zaistniała konieczność zmiany góry na podobną jeśli chodzi o deniwelację ale pozbawioną wad Nosala. Warto w tym miejscu wyjaśnić dlaczego najodpowiedniejszymi wzniesieniami do pomiarów doskonałości są góry o deniwelacjach pomiędzy 100 a 300 m. Otóż przy wzniesieniach mniejszych niż 100 m każda niewielka zmiana toru lotu (wywołana np. gwałtowniejszymi ruchami sterówek) przekłada się na duże błędy w pomiarze doskonałości. Właściwie najlepszym wzniesieniem (teoretycznie) byłaby góra o jak największej deniwelacji, wówczas nawet znaczne zmiany w pilotażu nie "zepsułyby" bardzo wyniku końcowego. W praktyce jednak przy tak odległych lotach ze startowisk położonych bardzo wysoko (np. Kasprowy ok.2000m n.p.m.) trudno trafić na zupełnie spokojne warunki bez podmuchów, zawirowań a nawet noszeń, które równie skutecznie "psują" pomiary. Doświadczalnie więc określiliśmy średnie wzgórza jako najlepiej odpowiadające naszym potrzebom.
Jako nowe miejsce startów do lotów doskonałościowych obraliśmy zimą 2000/2001 południowe zbocze Gubałówki. Deniwelacja w kierunku strefy lądowań wynosi około 250 m a sama strefa umożliwia pomiar doskonałości dla zakresu od 6 do 11 a więc z dużym naddatkiem. Z upływem lat postęp w konstrukcjach paralotni jest jednak znaczący i niebawem może się okazać, że i lądowisko na Lipkach okaże się za krótkie.
Na zdjęciu (poniżej) strzałka wyznacza miejsce i kierunek startu a linia określa punkt oderwania stóp pilota od ziemi (poziomica 1102m npm). Ze względów technicznych konieczne było obranie jednego punktu od którego dokonywany jest pomiar odległości. Indywidualne określanie oderwania pilota i później obliczanie doskonałości byłoby dużym utrudnieniem dlatego należało przyjąć jeden średni punkt. W praktyce różnice w miejscu oderwania pilota nie mają dużego znaczenia jak sądzą niektórzy piloci a nawet pogarszają parametr doskonałości.
Miejsce lądowania pilota jest lokalizowane na dokładnej mapie geodezyjnej gdzie 1mm odpowiada 1 metrowi odległości. Doskonałość jest wyliczana z długości lotu (dystans rzutowany) i pokonanej deniwelacji. Dodatkowym atutem tego wzniesienia jest możliwość dojazdu samochodem na start o każdej porze dnia i roku. Samo zaś startowisko umożliwia jednoczesny start kilku skrzydeł co jest bardzo istotne by porównania były dokonywane w podobnych warunkach. Najlepszymi okresami do pomiarów są wczesne godziny poranne najlepiej zimą przy stacjonarnym wyżu z centrum nad południową Polską. Takie warunki gwarantują brak wiatru i termiki a więc są najlepszymi do realizacji lotów doskonałościowych i zapewniają wiarygodność pomiarów. Na zdjęciu poniżej zaznaczone są linie określające (orientacyjnie) miejsca lądowania dla doskonałości 8 i 9.
Część pilotów biorących udział w lotach na doskonałość oczekuje potwierdzenia danych zawartych w materiałach producenta glajta, które jak to napisałem wcześniej mają charakter marketingowy i są po prostu zawyżone. W efekcie po locie lub kilku lotach następuje lekkie rozczarowanie i szukanie argumentów mających wykazać, że nasze wspólne pomiary to "lipa". Jednym z takich argumentów jest właśnie późne oderwanie się od ziemi. Oczywiście linia-poziomica 1102m jest teoretycznym punktem startu bowiem w praktyce piloci często odrywają się dużo wcześniej i zależy to od paralotni i techniki startu ale nie ma to wielkiego znaczenia dla pomiaru doskonałości. Różnice mogą sięgać 1,5% co jest wielkością nie istotną. Jak widać na rys. poniżej (fragment mapy geodezyjnej w skali 1:1000) odległość startowiska od linii oderwania wynosi ok. 50 metrów przy różnicy wysokości ok.13-14 metrów. Dla przykładu sprawdźmy drugi lot z 22 września 2007r. P.Starczowskiego na paralotni Omega 6.
Według pomiaru od poziomicy 1102m pilot uzyskał długość lotu 1970 m i deniwelację 240 m co daje doskonałość 8,21. Przyjmijmy teraz pomiar od wcześniejszego punktu oderwania np. położonego 30 metrów przed poziomicą 1102m. Temu punktowi odpowiada wysokość 1110m, czyli pokonana przez pilota deniwelacja będzie większa i wyniesie teraz 248 m przy długości lotu 2000 metrów. Z prostego rachunku wynika doskonałość 8,06 czyli o 0,15 mniejsza od liczonej według średniego punktu!
Na zdjęciu poniżej wyraźnie widać strefę inwersji zimowej świadczącej o braku jakichkolwiek ruchów powietrza. Czerwoną linią oznaczona jest strefa lądowiska.
Wszystkich zainteresowanych poznaniem rzeczywistych osiągów swojej paralotni zachęcam do przeprowadzenia lotów doskonałościowych. Poza konfrontacją z innymi skrzydłami i zdobyciem nowych informacji, loty są również świetną zabawą i treningiem np. startu z wiatrem w plecy.
W poniższej tabeli zestawione są wyniki lotów przeprowadzonych ze startu na Nosalu oraz Gubałówki. W miarę jak będą wykonywane nowe loty tabela będzie uzupełniana o nowe pozycje.
Objaśnienia do skrótów użytych w tabeli:
Lwm - odległość rzutowana w m pomiędzy poziomicą 1102 a punktem lądowania
Dwm - deniwelacja w metrach pomiędzy poziomicą 1102 a punktem lądowania
L/D - doskonałość paralotni
Data
| Data | Paralotnia | start | lądow. | Lwm | Dwm | L/D | Pilot |
| Loty z Nosala | |||||||
| 12.03.98 | Fen-30 | 6,52 | 6,55 | 1618 | 255 | 6,34 | K.Dudziński |
| 12.03.98 | Vip-27 | 6,52 | 6,55 | 1655 | 256 | 6,46 | J.Gąsienica |
| 12.03.98 | Fen-30 | 8,32 | 8,35 | 1718 | 258 | 6,66 | K.Dudziński |
| 12.03.98 | Vip-27 | 9,07 | 9,10 | 1166 | 233 | 5,00 | J.Gąsienica |
| 31.03.98 | Fen-30 | 6,52 | 6,55 | 1457 | 248 | 5,87 | K.Dudziński |
| 31.03.98 | Fen-30 | 6,57 | 7,00 | 1680 | 258 | 6,51 | J.Gąsienica |
| 10.05.98 | Vertex-26 | 7,17 | 7,20 | 2115 | 266 | 7,95 | R.Szopa |
| 10.05.98 | Pasat-28 | 7,17 | 7,20 | 2025 | 268,5 | 7,54 | K.Dudziński |
| 10.05.98 | Apollo-32 | 7,32 | 7,35 | 1500 | 250 | 6,00 | M.Siwek |
| 10.05.98 | Fen-30 | 7,32 | 7,35 | 1530 | 251 | 6,09 | G.Urbaniak |
| 12.02.00 | Pasat-28 | 1840 | 254 | 7,24 | K.Dudziński | ||
| 12.02.00 | Pasat-28 | 1800 | 250 | 7,20 | J.Gąsienica | ||
| 12.02.00 | Inka-28 | 2140 | 260 | 8,23 | T.Pilecki | ||
| Loty z Gubałówki | |||||||
| 1.01.2001 | Pasat-28 | 1940 | 255 | 7,60 | G.Batkiewicz | ||
| 1.01.2001 | Ajos-28 | 1760 | 265 | 6,64 | K.Dudziński | ||
| 1.01.2001 | Max-27 | 1760 | 265 | 6,64 | L.Pałczyński | ||
| 1.01.2001 | Pasat-28 | 1890 | 257 | 7,35 | G.Batkiewicz | ||
| 1.01.2001 | Ajos-28 | 1760 | 265 | 6,64 | K.Dudziński | ||
| 1.01.2001 | Max-27 | niedolot do strefy | L.Pałczyński | ||||
| 20.01.2001 | Cult-28 | 1860 | 258 | 7,21 | K.Dudziński | ||
| 15.02.2001 | Cult-28 | 1830 | 254 | 7,20 | K.Dudziński | ||
| Loty z Gubałówki | |||||||
| 10.01.2002 | Chinook-30 | 1850 | 250 | 7,40 | K.Dudziński | ||
| 10.01.2002 | Inka-28 | 1931 | 241 | 8,01 | T.Pilecki | ||
| 10.01.2002 | Quiz-26 | 1800 | 255 | 7,05 | Sz.Mracielnik | ||
| 26.06.2002 | Spark L | 5,46 | 5,49 | 1893 | 243,5 | 7,77 | D.Cisek |
| 26.06.2002 | Inka-28 | 5,55 | 5,59 | 1850 | 249,5 | 7,41 | M.Mieczysławski |
| 26.06.2002 | Chinook-30 | 6,45 | 6,49 | 1863 | 248 | 7,51 | K.Dudziński |
| 26.06.2002 | Notos C-30 | 7,02 | 7,06 | 1907 | 242 | 7,88 | M.Mieczysławski |
| Loty z Nosala | |||||||
| 11.01.2003 | Escape M | 2020 | 273 | 7,39 | E.Waksmundzki | ||
| 11.01.2003 | Chinook 26 | 1840 | 266 | 6,91 | M.Jagoda | ||
| 11.01.2003 | Ajos 26 | 1820 | 266 | 6,84 | K.Dudziński | ||
| 04.02.2003 | Cosmic Rider | 1650 | 261 | 6,32 | P.Boniewicz | ||
| 04.02.2003 | Vip 30 | 1550 | 255 | 6,08 | D.Cisek | ||
| 04.02.2003 | Chinook 28 | 1870 | 266 | 7,03 | K.Dudzński | ||
| 04.02.2003 | Spark L | 1840 | 266 | 6,91 | M.Mieczysławski | ||
| 05.02.2003 | Traper 29 | 1510 | 254 | 5,94 | Piotr Boniewicz | ||
| 05.02.2003 | Spark L | 1930 | 269 | 7,17 | Darek Cisek | ||
| Loty z Gubałówki | |||||||
| 15.11.2003 | Style 28 | 1777 | 258 | 6,88 | A.Karpiński | ||
| 15.11.2003 | Ajos 28 | 1771 | 258,5 | 6,85 | Andrzej Gocał | ||
| 15.11.2003 | Style 28 | 1740 | 261 | 6,66 | A.Karpiński | ||
| 15.11.2003 | Ajos 28 | 1748 | 260,5 | 6,71 | Andrzej Gocał | ||
| 27.01.2004 | Chinook2 30 | 1880 | 248 | 7,58 | Krzysztof Dudziński | ||
| 27.01.2004 | Shark 27 | 1835 | 252,5 | 7,26 | Dariusz Cisek | ||
| 05.11.2004 | Sport | Wills Wing-lotnia | 2500 | 225 | 11,10 | Leszek Wojtasiewicz | |
| 08.02.2005 | Ikar | 1770 | 257,5 | 6,87 | Dariusz Cisek | ||
| 08.02.2005 | Chinook II 26 | 1740 | 260 | 6,69 | Wojtek Wojas | ||
| 09.02.2005 | Lhotse 28 | 1780 | 256,5 | 6,94 | K.Dudziński | ||
| 09.02.2005 | Chinook II 26 | 1790 | 255,5 | 7,00 | W.Wojas | ||
| 09.02.2005 | Lhotse 28 | 1806 | 254,5 | 7,10 | D.Cisek | ||
| 09.02.2005 | Chinook II 26 | 1819 | 253,5 | 7,18 | W.Wojas | ||
| 10.02.2005 | Chinook II 42 | tandem | 1740 | 260 | 6,69 | D.Cisek - W.Wojas | |
| 06.09.2005 | Boomerang3 | liny bez oplotu | 2052 | 235,5 | 8,71 | D.Chrobak | |
| 06.09.2005 | Aeron | 1850 | 251 | 7,37 | K.Słomczyk | ||
| 06.09.2005 | Boomerang3 | liny bez oplotu | 1940 | 239 | 8,11 | D.Chrobak | |
| 06.09.2005 | Aeron | 1850 | 251 | 7,37 | K.Słomczyk | ||
| 26.12.2005 | Ajos 28 | 1823 | 254,5 | 7,16 | K.Dudziński | ||
| 26.12.2005 | Afro 30 | 1750 | 260,5 | 6,72 | C.Kordes | ||
| 26.12.2005 | Pasat 24 | 1816 | 255 | 7,12 | M. Stoch | ||
| 23.02.2006 | Bise 28 | 1920 | 242 | 7,93 | D.Cisek | ||
| 23.02.2006 | Pasat 24 | 1790 | 256 | 6,99 | M.Stoch | ||
| 23.02.2006 | Lhotse 31 | 1840 | 251 | 7,33 | D.Cisek | ||
| 25.06 2006 | Ajos 28 | 1730 | 263 | 6,58 | A.Gocał | ||
| 25.06 2006 | Bise | 1930 | 241 | 8,00 | K.Dudziński | ||
| 25.06 2006 | Ajos 28 | 1850 | 251 | 7,37 | A.Gocał | ||
| 25.06 2006 | Bise | 1995 | 237 | 8,42 | K.Dudziński | ||
| 16.11.2006 | Notos 6 | 2340 | 237 | 9,87 | Dariusz Chrobak | ||
| 16.11.2006 | Notos 6 | -"- | 2250 | 234 | 9,62 | Dariusz Chrobak | |
| 01.08.2007 | Pasat 2 | 2090 | 237 | 8,81 | Krzysztof Dudziński | ||
| 20.09.2007 | Mustang | 1847 | 252 | 7,32 | Marek Jagoda | ||
| 20.09.2007 | Pasat 2 | 1925 | 242 | 7,95 | Krzysztof Słomczyk | ||
| 20.09.2007 | Aeron | 1872 | 250 | 7,48 | Bartosz Nowacki | ||
| 20.09.2007 | Aeron | 1860 | 251 | 7,41 | Krzysztof Słomczyk | ||
| 20.09.2007 | Aeron | 1865 | 250,5 | 7,44 | Bartek Nowacki | ||
| 20.09.2007 | Mustang | 1840 | 252,5 | 7,28 | Marek Jagoda | ||
| 20.09.2007 | Pasat 2 | 1971 | 240 | 8,21 | Krzysztof Dudziński | ||
| 22.09.2007 | Pasat 2 | 1975 | 240 | 8,23 | Krzysztof Dudziński | ||
| 22.09.2007 | Mustang | 1865 | 250,5 | 7,45 | Marek Jagoda | ||
| 22.09.2007 | Aeron | 1910 | 244 | 7,82 | Bartek Nowacki | ||
| 22.09.2007 | Pasat 2 | 1910 | 244 | 7,82 | Krzysztof Słomczyk | ||
| 22.09.2007 | Omega 6 | 1915 | 243,5 | 7,86 | Piotr Starczowski | ||
| 22.09.2007 | Pasat 2 | 1915 | 243,5 | 7,86 | Bartek Nowacki | ||
| 22.09.2007 | Mustang | 1830 | 254 | 7,20 | Krzysztof Słomczyk | ||
| 22.09.2007 | Ajos 2 | 1915 | 243,5 | 7,86 | Krzysztof Dudziński | ||
| 22.09.2007 | Omega 6 | 1970 | 240 | 8,21 | Piotr Starczowski | ||
| 25.02.2009 | APEX 24 | lot z Nosala | 1750 | 263,6 | 6,63 | Dariusz Cisek | |
| 25.01.2010 | Tracer 2006 | lot z Gubałówki | 1880 | 248 | 7,58 | Dariusz Cisek | |
| 25.01.2010 | Tracer 2006 | lot z Gubałówki | 1949 | 241 | 8,08 | Dariusz Cisek | |
| 13.10.2010 | Notos Carbon | lot z Gubałówki | 2190 | 233 | 9,40 | Krzysztof Dudziński | |
| 13.10.2010 | Kangaroo3 bi | lot z Gubałówki | 1845 | 252 | 7,32 | Tadek Pilecki | |
| 17.11.2010 | Notos Carbon | dosk. obliczona z SeeYou 10,0 | 2330 | 233 | 10,0 | Darek Chrobak | |
| 17.11.2010 | Notos Carbon | dosk. obliczona z SeeYou 9,40 | 2230 | 232 | 9,61 | Kuba Poburka | |
| 17.11.2010 | Notos Carbon | dosk. obliczona z SeeYou 9,60 | 2235 | 232 | 9,63 | Darek Chrobak | |
| 17.11.2010 | Notos Carbon | dosk. obliczona z SeeYou 8,70 | 2140 | 234 | 9,14 | Kuba Poburka | |
| Wydłużenie skrzydła |
|||||||
| 02.10.2011 | Faktor 2 S | 6,03 | 1910 | 244 | 7,82 | Grzegorz Ochman | |
| 02.10.2011 | Faktor 2 M | 6,03 | 2085 | 238 | 8,76 | Krzysztof Dudziński | |
| 21.10.2012 | Pasat 3 | 5,50 | 1968 | 239,5 | 8,22 | Krzysztof Dudziński | |
| 21.10.2012 | Merkury | 6,70 | 1996 | 238,5 | 8,37 | Marek Lewandowski | |
| 21.10.2012 | Sigma 8 | 6,00 | 1940 | 241,5 | 8,03 | Mariusz Siwek | |
| 21.10.2012 | Faktor 2 M | 6,03 | 2020 | 237,5 | 8,50 | Romek Szopa | |
| 01.12.2012 | Pasat 3 | 5,50 | 2011 | 238 | 8,45 | Krzysztof Dudziński | |
| 01.12.2012 | Sigma 7 | 5,65 | 1810 | 256 | 7,07 | Jan Stachura | |
| 01.12.2012 | Pasat 3 | 5,50 | 1940 | 242 | 8,02 | Krzysztof Dudziński | |
| 01.12.2012 | Sigma 7 | 5,65 | 1860 | 251 | 7,41 | Jan Stachura | |
| 17.12.2012 | Ajos 2 26 | 4,65 | 1869 | 250 | 7,48 | Paweł Garbiarz | |
| 17.12.2012 | Ajos 2 26 | 4,65 | 1860 | 251 | 7,41 | Paweł Garbiarz | |
| 16.01.2014 | Pasat 4 | 5,50 | 2001 | 241 | 8,30 | Krzysztof Dudziński | |
| 13.03.2014 | Carrera L | 6,20 | 1850 | 252 | 7,34 | Jan Chrobak | |
| 13.03.2014 | Pasat 4 | 5,50 | 1960 | 241 | 8,13 | Krzysztof Dudziński | |
| 14.03.2014 | Pasat 4 | 5,50 | 1940 | 243 | 7,98 | Krzysztof Dudziński | |
| 14.03.2014 | Carrera L | 6,20 | 1930 | 243 | 7,94 | Jan Chrobak | |
| 26.08.2016 | Pasat 3 | 5,50 | 1940 | 242 | 8,01 | Grzegorz Fedrizzi | |
| 09.02.2017 | Mantra | 6,90 | 2160 | 241 | 8,96 | Dariusz Cisek | |
