Niniejsze opracowanie stanowi jedynie skrótowe omówienie tematu, bez wdawania się w zawiłości prawne i ocenę istniejących rozwiązań prawnych. Prawo – tak jak życie – jest zmienne. Dla lektury i zrozumienia tekstu należy zaopatrzyć się w aktualne teksty przepisów, które można znaleźć na stronie :
Niezbędne informacje znaleźć także można i należy pod następującymi adresami :
- Urząd Lotnictwa Cywilnego ( całokształt zagadnień organizacyjnych lotnictwa cywilnego w Polsce, terminy sesji egzaminacyjnych ) www.ulc.gov.pl
- Służba Informacji Lotniczej Polska ( elektroniczny AIP Polska, a w nim podział przestrzeni powietrznej, strefy ograniczone, zakazane i niebezpieczne i bardzo wiele koniecznych dla latającego informacji ) www.ais.pata.pl
- AMC Polska ( zarządzanie przestrzenią powietrzną, wykorzystywanie elementów przestrzeni) www.amc.pata.pl
- Internetowy Program Ubezpieczeń dla Paralotniarzy- www.finansowachata.pl
Podstawa prawna
Podstawę prawna dla latania ( nie tylko na paralotniach ) w Polsce stanowi ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - prawo lotnicze, opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 130 poz. 1112 ( z późniejszymi zmianami ) oraz wydane w oparciu o nią przepisy wykonawcze. Dla paralotniarzy najbardziej znaczące są przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków ( Dz. U. z dnia 17 czerwca 2005 r., Nr 107, poz.904)
Definicja paralotni
Paralotnia jest statkiem powietrznym ( art. 2 ust. 1 ustawy – prawo lotnicze ). Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie klasyfikacji statków powietrznych ( Dz. U. z dnia 8 sierpnia 2003 r. Nr 139, poz. 1333 ) paralotnie to sportowe urządzenia latające bez napędu, przeznaczone do startu z nóg pilota, o powierzchniach nośnych pozbawionych elementów zapewniających im sztywność, sterowane za pomocą zwichrzania tych powierzchni; paralotnie z napędem - paralotnie z napędem zamocowanym do ciała pilota; motoparalotnie - paralotnie z napędem niezamocowanym do ciała pilota.
Pilot
Wiek, wykształcenie
Pilotem paralotni ( paralotni z napędem, motoparalotni ) może zostać osoba, która ukończyła 15 lat, posiada co najmniej podstawowe wykształcenie oraz – w przypadku osób małoletnich – zgodę opiekunów prawnych.
Stan zdrowia
Dla wykonywania lotów rekreacyjnych na paralotni nie jest konieczne przejście badań lotniczo – lekarskich ! Sprawność fizyczną i psychiczną stwierdza się na podstawie złożonego przez pilota pisemnego oświadczenia, że stan zdrowia tej osoby pozwala na bezpieczne wykonywanie czynności lotniczych lub ważnego prawa jazdy dowolnej kategorii. Badaniom lotniczo – lekarskim według wymagań określonych przez przepisy dla klasy 3 ICAO, a określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie sprawności psychicznej i fizycznej osób ubiegających się o świadectwo kwalifikacji członka personelu lotniczego lub posiadających świadectwo kwalifikacji członka personelu lotniczego.
(Dz. U. z dnia 25 września 2003 r. Nr 167, poz. 1626 ) podlegają osoby wykonujące czynności lotnicze w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz osoby uczestniczące we współzawodnictwie sportowym.
Wymogi formalne
Wymagane dokumenty
Loty na paralotni może samodzielnie wykonywać osoba posiadająca świadectwo kwalifikacji pilota paralotni. Świadectwo kwalifikacji wydaje w drodze decyzji administracyjnej Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ważne jest z dokumentem tożsamości pilota oraz dowodem ubezpieczenia OC ( odpowiedzialności cywilnej ) osób eksploatujących statki powietrzne, opiewającego na co najmniej minimalną kwotę, określoną przez przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków ( obecnie 10.000 SDR, wg kursu 1 SDR = 4,81 PLN ). Nadto – w przypadku osób, których to dotyczy – muszą się one legitymować ważnym orzeczeniem lotniczo - lekarskim. Przy lotach, w których starty i lądowania odbywają się w obrębie ustalonego miejsca, dokumenty te mogą znajdować się na ziemi - w miejscu startu i lądowania, nie jest wymagane ich posiadanie przy sobie.
Warunki uzyskania świadectwa kwalifikacji
Aby uzyskać świadectwo kwalifikacji i zostać pilotem paralotni ( paralotni z napędem, motoparalotni ) należy ukończyć szkolenie w jednym z certyfikowanych przez Urząd Lotnictwa Cywilnego ośrodków szkoleniowych ( ich lista do ściągnięcia ze strony : http://tinyurl.com/a4sft ) i złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin (teoretyczny i praktyczny) organizowany przez Urząd Lotnictwa Cywilnego. Ważnym wymogiem dla osób starających się o uzyskanie świadectwa kwalifikacji jest niekaralność sądowa ( jak uzyskać zaświadczenie o niekaralności patrz : http://tinyurl.com/83cr4 .
Świadectwo kwalifikacji może zostać zawieszone, można je też utracić !
W tym zakresie stosuje się odpowiednio przepisy rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie licencjonowania personelu lotniczego ( Dz. U. Nr 165, poz. 1603 ) odnośnie zawieszania i utraty licencji.
Jak i gdzie można latać ?
Piloci powinni zapoznać się z treścią rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 marca 2004 r. w sprawie podziału i szczegółowych zasad korzystania z polskiej przestrzeni powietrznej oraz sposobów współdziałania państwowego organu zarządzania ruchem lotniczym z cywilnymi i wojskowymi lotniskowymi organami służb ruchu lotniczego ( Dz. U. Nr 103, poz. 1089 ) oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie szczegółowych technicznych przepisów ruchu lotniczego ( Dz.U. Nr 44, poz. 414 ) oraz na bieżąco korzystać z danych AMC Polska na stronie www.amc.pata.pl.
Pilot paralotni, posiadający świadectwo kwalifikacji, może wykonywać loty bez nadzoru instruktorskiego w polskiej przestrzeni powietrznej zgodnie ze szczegółowymi technicznymi przepisami ruchu lotniczego , przy zachowaniu następujących reguł :
Latamy w przestrzeni lotów swobodnych. Granice poszczególnych rodzajów przestrzeni powietrznej najłatwiej znaleźć w AIP Polska w wersji elektronicznej na www.ais.pata.pl .
Loty wykonywane są przy widzialności powyżej 700 m oraz odległości od chmur nie mniejszej niż 100 m w pionie i poziomie; nie wcześniej niż 30 minut przed wschodem słońca i nie później niż 30 minut po zachodzie słońca z wyjątkiem przypadków, gdy jest to konieczne dla startu lub lądowania ( ograniczeń czasu startów i lądowań nie stosuje się do lotów wykonywanych w obrębie ustalonego, jednego miejsca startu i lądowania w przypadku posiadania:
1) jednego błyskowego światła ostrzegawczego koloru białego o częstotliwości błysków 40-100 na minutę;
2) urządzenia radiowego umożliwiającego łączność z organizatorem lotów - w przypadku lotów zorganizowanych;
3) latarki elektrycznej;
4) reflektora do lądowania albo oświetlonego miejsca lądowania ).
Paralotnie mogą startować i lądować także poza lotniskami, wpisanymi do rejestru lotnisk cywilnych oraz lądowiskami, wpisanymi do ewidencji lądowisk.
Nie wolno wykonywać lotów nad zwartą zabudową miast, osiedli i siedzib ludzkich lub nad zgromadzeniem osób na otwartym powietrzu na wysokości względnej mniejszej niż:
a ) dla paralotni, paralotni z napędem i motoparalotni - 150 m (500 ft),
b ) dla paraplanu - 300 m (1.000 ft)
nad najwyższą przeszkodą znajdującą się w promieniu 300 m od danego statku powietrznego, z tym że nad obszarami miast o liczbie mieszkańców od 25.000 - zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 9 października 2003 r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące (Dz. U. Nr 183, poz. 1793), krążąc lub przelatując wielokrotnie na wysokości mniejszej niż 150 m nad pojedynczymi siedzibami ludzkimi, w przypadku lotów z włączoną jednostką napędową, gdzie indziej, niż to określono w lit. a i b, na wysokości względnej mniejszej niż 50 m (150 ft) nad lądem lub wodą w odległości mniejszej niż 300 m od zabudowań ( tego ostatniego zakazu nie stosuje się do treningu we wcześniej zaplanowanych miejscach oraz lotów żaglowych i termicznych pod warunkiem, że są one wykonywane poza siedzibami ludzkimi oraz w sposób nieuciążliwy dla osób trzecich. ).
W przestrzeniach kontrolowanych wykonuje się loty zgodnie z zasadami określonymi dla tych przestrzeni w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie szczegółowych technicznych przepisów ruchu lotniczego (Dz. U. Nr 44, poz. 414). Do lotów tych paralotnia powinna być wyposażona co najmniej w:
1) busolę magnetyczną;
2) dokładny czasomierz wskazujący czas w godzinach, minutach i sekundach;
3) wysokościomierz;
4) wariometr;
5) mapę rejonu lotu z naniesionymi, niezbędnymi informacjami nawigacyjnymi dotyczącymi:
a) stref zakazanych, niebezpiecznych i ograniczonych,
b) rejonu lub trasy planowanego lotu;
6) urządzenie radiowe umożliwiające utrzymanie łączności w czasie lotu z radiostacjami lotniczymi na częstotliwościach, jakie są wymagane przez służby ruchu lotniczego w obszarach powietrznych, w których lot ma być wykonywany, oraz zapewniające również łączność na częstotliwości awaryjnej 121,5 MHz;
7) inne dodatkowe przyrządy lub wyposażenie, określone przez organ nadzoru ruchu lotniczego.
Dopuszcza się wykonywanie na paralotniach bez napędu startów, lotów i lądowań na terenach parków narodowych lub rezerwatów przyrody, jedynie za zgodą zarządzającego tym terenem.
Paralotniarzy nie dotyczy również obowiązek zgłaszania lotów w przestrzeni powietrznej strefy nadgranicznej ( 15 km od granicy w głąb terytorium RP, a bardziej precyzyjnie : FIR Warszawa )
Pilot, uczeń – pilot, pasażer tandemu musza w trakcie lotu posiadać kaski. System ratowniczy można posiadać lub nie, wedle woli, z tym, że uczeń pilot musi posiadać spadochron w lotach powyżej 100m nad terenem. W przypadku lotów rekreacyjnych nie wolno ich wykonywać wyżej niż 100 m nad terenem.
Jeżeli chodzi o zasady ruchu paralotni w powietrzu, to nie uległy one zmianie i są one następujące :
– paralotnia znajdująca się w powietrzu ma pierwszeństwo przed paralotnia startującą,
– podczas lotu zboczowego żaglowego pierwszeństwo ma paralotnia mająca zbocze z prawej strony,
– pierwszeństwo lądowania ma paralotnia znajdująca się na podejściu na mniejszej wysokości,
– podczas lotu w kominie termicznym należy dostosować się do kierunku krążenia paralotni znajdującej się tam wcześniej,
– krążenie w kominie termicznym powinno odbywać się po kręgach współśrodkowych,
– wejście i wyjście z krążenia może nastąpić tylko po stycznej, na zewnątrz kręgu.
Przy startach holowanych konieczne jest wyłożenie znaków. Planowany kierunek holowania wyznaczają dwa znaki w kształcie litery "V" o wymiarach ramienia 2 m x 6 m w jednym, kontrastującym kolorze - żółtym lub białym. Znaki wykłada się zgodnie z rysunkiem określonym w pkt 9.3 cytowanego wyżej rozporządzenia, jeden w miejscu startu - skierowany wierzchołkiem w kierunku startu, a ramionami w kierunku holowania, drugi przy wyciągarce lub w miejscu planowanego zakończenia jazdy pojazdu holującego, wierzchołkiem skierowany w stronę wyciągarki, a ramionami w stronę startu. Znaki mogą być wyłożone do 50 m od miejsc określonych powyżej przy zachowaniu kierunku ułożenia określonego na rysunku w pkt 9.3. Przy lotach holowanych na wodzie za motorówką, wykłada się tylko znak przy starcie.
Za ocenę gotowości do lotu, a w szczególności: kompletność oraz gotowość do użycia paralotni i wyposażenia, prawidłowość zapięcia uprzęży oraz wybór miejsca i rodzaju wykonywanego lotu odpowiedzialny jest w przypadku pilota paralotni - pilot osobiście, w przypadku zajęć rekreacyjnych oraz lotów ucznia-pilota - instruktor paralotniowy prowadzący szkolenie.
Za decyzję o wykonaniu oraz poprawne wykonanie lotu odpowiedzialność ponosi odpowiednio pilot paralotni, osoba wykonująca loty rekreacyjne albo uczeń-pilot.
Sprzęt
Za stan techniczny sprzętu odpowiada pilot !
Do lotów wykonywanych przez ucznia-pilota, lotów pilota z pasażerem lub zajęć rekreacyjnych mogą być używane tylko paralotnie, które posiadają ważną kartę paralotni, oraz spadochrony posiadające ważne dopuszczenie, o którym mowa w załączniku nr 4 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków ( Dz. U. z dnia 17 czerwca 2005 r., Nr 107, poz.904)
Pilot “zwykły” nie musi posiadać wymienionych wyżej dokumentów sprzętu. Jednak jego obowiązkiem jest dbanie o techniczną sprawność sprzętu, za co ponosi pełną odpowiedzialność, co więcej, dokumentów takich mogą ( lecz nie muszą ) od pilota zażądać organizatorzy lotów paralotniowych.
Obsługa techniczna paralotni w zakresie ograniczonym do:
1) wymiany i naprawy uszkodzonych części paralotni niewymagającej ingerencji w strukturę podzespołów,
2) ułożenia czaszy spadochronu,
3) podczepienia spadochronu do uprzęży,
4) regulacji długości linek sterowniczych
może być wykonywana również przez pilota paralotni. W pozostałym zakresie do obsługi technicznej uprawnieni są poza zatwierdzonym producentem tylko mechanicy paralotniowi lub osoby działające pod ich nadzorem, jeżeli działalność ta jest wykonywana w ramach podmiotu, który zgłosił Prezesowi Urzędu taką działalność na 14 dni przed jej rozpoczęciem i posiada uzgodnienia wzorów stosownej dokumentacji.
Paralotnia może – na wniosek właściciela – zostać wpisana do ewidencji statków powietrznych.
Tomasz Kumor wrzesień 2005r
